Przygoda z inwestowaniem – rady dla początkujących

Istnieje wiele rodzajów błędów notorycznie popełnianych przez początkujących inwestorów. Rozpoczynając swoją przygodę z inwestowaniem należy posiadać choćby elementarną wiedzę, która pozwoli zrozumieć funkcjonowanie rynkowych mechanizmów i tym samym uniknąć powszechniejszych pomyłek skutkujących szybką utratą kapitału.

Błędem nr 1 w strategiach początkujących inwestorów jest chęć zabezpieczenia zysku, która przejawia się szybkim zamykaniem otwartych pozycji w instrumentach finansowych, których kurs podąża zgodnie z oczekiwaniami. Instrumenty, na których pojawiła się strata, pozostają natomiast w portfelu inwestora, zgodnie z logiką „na pewno się odbije” czy „sprzedam, jak wyjdzie na zero”. Dla kapitału stanowi to poważne niebezpieczeństwo; nawet najlepsi traderzy rzadko osiągają zysk na więcej niż połowie transakcji. Straty to nieprzyjemna, ale nieodłączna część inwestowania, a brak kontroli nad nimi może szybko wyczyścić rachunek inwestora.

Psychologia inwestowania
Na nieprzyjemne niespodzianki narażeni się szczególnie gracze u których wystąpił tzw. „efekt debiutanta”. Polega on na tym, że pierwsze transakcje okazały się sukcesem, w związku z czym inwestor może wyrobić sobie przekonanie, że taka sytuacja będzie trwać nadal. Pierwsza transakcja, która pójdzie nie po jego myśli, będzie zbyt długo otwarta i przekształci się w dotkliwą stratę. Zjawisko to tłumaczy tzw. teoria perspektywy, zgodnie z którą funkcja użyteczności jest wklęsła dla zysków i wypukła dla strat. Oznacza to, że zarabiając 1000 zł inwestor nie odczuwa dwa razy większej satysfakcji niż gdy zarobiłby 500 zł. Strata 500 zł jest odczuwana dotkliwie, ale utrata 1000 zł nie jest dwukrotnie boleśniejsza. Prowadzi to do sytuacji, w której pozycje zyskowne są zamykane szybko, a stratne nie. Potwierdzeniem tej teorii mogą być wyniki Ogólnopolskiego Badania Inwestorów 2012 przeprowadzonego przez Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych, zgodnie z którymi zaledwie 13,3% inwestorów sprzedało akcje możliwie szybko w okresie znacznych spadków i wysokiej zmienności na GPW w II poł. 2011 r. (wobec prawie 30% deklarujących, że „przeczekało trend”).

Dobra rada: ucinać straty, pozwolić rosnąć zyskom
Aby statystyka rynkowa nie działała na niekorzyść inwestora, straty muszą być ucinane odpowiednio wcześnie, a pozycjom zyskownym należy pozwolić rosnąć. Tylko w ten sposób wartość oczekiwana w długim terminie będzie dodatnia, co przełoży się na wzrost kapitału inwestora. Własna strategia Inwestorzy odnoszący największe sukcesy posiadają własne systemy inwestycyjne - zestawy reguł według których otwierają oni i zamykają pozycje inwestycyjne. Każda potencjalna inwestycja powinna być analizowana pod kątem wcześniej ustalonych kryteriów, co pozwala uniknąć zgubnego wpływu emocji i zasłyszanych plotek. Jeśli chociaż jedno kryterium nie jest spełnione, inwestor nie powinien otwierać pozycji. W ten sposób wyniki poszczególnych transakcji są porównywalne i można sprawdzić, czy dana strategia przynosi zyski w dłuższym czasie.

Dywersyfikacja
Praktyczne wykorzystanie założeń i modeli nowoczesnej teorii portfelowej przez początkującego inwestora może być trudne i czasochłonne, jednak istnieje kilka prostych zasad pozwalających ograniczyć ryzyko związane z inwestowaniem w pojedyncze walory. Przede wszystkim, wszystkie inwestycje należy traktować jako części jednego portfela, dzięki czemu wymusza się myślenie w kategoriach dywersyfikacji, co pozwala na redukcję łącznego ryzyka całego portfela. Znaczna część inwestorów popełnia tutaj błąd i traktuje każdy zakupiony papier wartościowy osobno, oddzielając od pozostałych. Najważniejszy w dywersyfikacji jest jednak odpowiedni dobór aktywów do portfela – muszą one być ze sobą nisko skorelowane (jak najmniej zależne od siebie). Najprostszy sposób to podział środków pomiędzy różne branże, np. inwestycje w branży surowcowej i telekomunikacyjnej - słaba koniunktura w danym sektorze nie wpływa wtedy znacząco na cały portfel.

Autor: Marek Gąd, analityk, Grupa Trinity S.A.