Jak skutecznie zabezpieczyć znak towarowy?
Wysoce konkurencyjny rynek wymaga od przedsiębiorców tworzenia takiej identyfikacji wizualnej, która pozwoli się wyróżnić, a jednocześnie łatwo dotrzeć do potencjalnych klientów. Niestety nierzadko zapominają oni, iż ich unikalny znak może zostać wykorzystany przez inne podmioty. Jak można się przed tym zabezpieczyć?
Po pierwsze, przedsiębiorca powinien sprawdzić, czy stworzone przez niego oznaczenie kwalifikuje się do ochrony w oparciu o reżim prawa własności przemysłowej. Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeśli posiada zdolność odróżniającą (nadaje się do odróżnienia towarów oferowanych przez pozostałe przedsiębiorstwa). Znak może mieć postać słowną, graficzną, mieszaną (słowno-graficzną), przestrzenną (np. butelka Coca-Coli) czy nawet dźwiękową (przy założeniu że znak dźwiękowy może zostać przedstawiony w formie graficznej). Rejestracja znaku towarowego nastąpi, gdy oznaczenie:
1. ma odróżniającą moc,
2. nie składa się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania w szczególności rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji lub przydatności oraz
3. nie weszło do języka potocznego lub nie jest zwyczajowo używane w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych.
Znak towarowy nie jest chroniony z automatu
Jeśli znak towarowy spełnia wymienione wyżej kryteria, należy wszcząć stosowną procedurę zmierzającą do uzyskania jego ochrony. Upraszczając, brak inicjatywy powoduje brak ochrony.
Najbardziej komfortowym dla wnioskodawcy rozwiązaniem jest uzyskanie prawa ochronnego na znak słowny. Ochrona przyznana oznaczeniu słownemu będzie obowiązywać bowiem nawet wtedy, gdy przedsiębiorca postanowi zmodyfikować używany w obrocie logotyp. Zdecydowanie prościej jest uzyskać ochronę dla oznaczenia słowno-graficznego, czyli takiego, w którym elementy słowne uzupełniane są graficznymi. W tym wypadku chroniony jest znak jako całość, a nie poszczególne jego części. Jednakże w razie przejęcia przez konkurencję elementów tworzących znak słowno-graficzny, np. charakterystycznej kolorystyki czy układu, uprawniony do znaku będzie mógł dochodzić swoich praw powołując się na możliwość wprowadzenia odbiorców w błąd.
Zakres ochrony wyznacza złożony wniosek - wybierając procedurę uprawniony wskazuje klasy towarów i usług, w których chce uzyskać ochronę oraz jej zakres terytorialny (przykładowo: wyłącznie na terytorium RP czy na terytorium UE). Uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy gwarantuje uprawnionemu wyłączność na korzystanie z niego w sposób zarobkowy lub zawodowy, w zakresie objętym zgłoszeniem do odpowiedniego organu udzielającego ochrony (Urząd Patentowy RP czy Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante). Używanie cudzego znaku towarowego narusza prawo ochronne i może powodować odpowiedzialność naruszającego na podstawie art. 296 ustawy o prawie własności przemysłowej. Stosownie do tego przepisu osoba, której prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone, może żądać zaniechania tego działania lub wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści. Z kolei w razie zawinionego naruszenia - także naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej lub innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie ze znaku.
Procedura przed Urzędem Patentowym RP w zakresie uzyskania ochrony na terytorium RP trwa od około 1,5 roku do 2 lat. W wypadku procedur zagranicznych oraz w ramach UE, ochronę udaje się uzyskać niejednokrotnie szybciej.
Przed wydaniem decyzji Urząd Patentowy zawiadamia o swoich ustaleniach wnioskodawcę, umożliwiając mu wypowiedzenie się poprzez tzw. wezwanie do zajęcia stanowiska. Na tym etapie wnioskodawca po zaznajomieniu się z ustaleniami organu, może przedstawić własne racje służące wykazaniu, iż w zaistniałym stanie faktycznym istnieją przesłanki do przyznania prawa ochronnego. Urząd odmówi przyznania ochrony oznaczeniu, które jest identyczne lub podobne do wcześniejszego znaku towarowego dla tych samych lub podobnych towarów oraz jeżeli zachodzi ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd. Koszt rejestracji krajowego znaku towarowego to 500 PLN przy składaniu wniosku drogą elektroniczną i 550 PLN przy wniosku w formie papierowej. Rejestracja znaku wspólnotowego to odpowiednio koszt 950 EURO lub 1050 EURO. Ochrona jest czasowa, dziesięcioletnia, z możliwością przedłużenia na dalsze, dziesięcioletnie okresy.
Udzielone prawa ochronne na znaki towarowe podlegają wpisowi do rejestru znaków towarowych. Po uzyskaniu ochrony, uprawnieni mogą używać w obrocie obok znaku towarowego litery R umieszczonej w okręgu (). Jest to wskazówka dla konkurentów, iż znak jest chroniony, a ewentualne próby naruszenia prawa ochronnego mogą powodować odpowiedzialność cywilnoprawną naruszającego. ma zatem funkcję wyłącznie informacyjną i jego zamieszczenie nie wpływa na zakres ochrony.
Uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy powoduje, iż identyczny twór nie będzie mógł być wykorzystywany do oznaczenia działalności konkurencji, jak i że konkurencja nie będzie mogła dokonać modyfikacji zarejestrowanego znaku dla własnych potrzeb. Podobnie, zabronione będzie używanie identycznego bądź podobnego do zarejestrowanego znaku w przestrzeni internetowej, tj. w domenach internetowych czy meta-tagach zawartych w kodzie źródłowym strony internetowej.
Procedura uzyskania ochrony, mimo iż długotrwała, zabezpiecza interesy przedsiębiorcy przed nieuczciwymi działaniami konkurencji. Na każdym etapie procedury wsparciem służyć mogą zarówno specjalizujący się w dziedzinie prawa własności intelektualnej prawnicy jak i rzecznicy patentowi, a koszt takiej asysty, uwzględniając korzyści z uzyskanej ochrony, jest relatywnie niewielki.
Autor: Karina Włodarczyk, radca prawny w kancelarii prawnej Waluga Szczurowski & Wspólnicy